وستیبولار (vestibullar) چیست؟
سیستم وستیبولار در واقع بخشی از گوش داخلی و مغز است که به حفظ و کنترل تعادل و حرکات چشم کمک می کند. به عبارتی دیگر وستیبولار بخش بسیار مهمی از گوش داخلی است که وظیفه حفظ تعادل در بدن را بر عهده دارد. بروز هر گونه اختلال در این ناحیه می تواند تعادل شما را به هم بزند و زندگی شما را مختل کند. سرگیجه یکی از علائم اختلال در وستیبولار گوش است. اختلالات تعادلی ممکن است در هر سنی رخ دهد، اما احتمال بروز آن با افزایش سن بیشتر است. در ادامه بیشتر با وستیبولار آشنا می شویم.
حس تعادل یا وستیبولار گوش چیست؟
همان طور که در مقدمه بیان شد، سیستم وستیبولار در گوش داخلی انسان قرار دارد. در داخل گوش داخلی نیز مایعی وجود دارد که با حرکت دادن سر و تغییر وضعیت بدن، گیرنده های وستیبولار را تحریک می کند. گیرنده های وستیبولار اطلاعات را به مغز منتقل می کنند و به این ترتیب مغز وضعیت بدن را درک می کند. همچنین متوجه حرکت بدن می شود و تعادل را حفظ می کند. این حس، ارتباط بسیار نزدیکی با حس عمقی دارد تا بتواند وظایفش را به درستی انجام دهد. این وظایف شامل موارد زیر است:
- کنترل حرکات چشم
- استفاده از چشم به صورت موثر
- پردازش صداهای داخل محیط
- انقباضات عضلانی
- جهتیابی فضایی
- هوشیاری و تمرکز
شاید برایتان جالب باشد که بدانید حس وستیبولار که به آن حس دهلیزی نیز می گویند یکی از اولین حواس شکل گرفته در بدن است. حس وستیبولار جنین بعد از 5 ماهگی کامل می شود و در واقع زمانی که در رحم مادر حرکت می کند یا به حرکات او واکنش نشان می دهد به کمک این حس می آید.
اهمیت حس وستیبولار چیست؟
این حس نقش کلیدی در رشد و تکامل کودک به ویژه از نظر مهارت های حرکتی دارد. در واقع، رشد حس وستیبولار به کودک این امکان را می دهد که یاد بگیرد چگونه راه رفتن را شروع کند، فعال باشد و چه زمانی استراحت کند. همچنین کودک برای خود تنظیمی (تنظیم خلق و خوی خود) و واکنش به رویدادهای محیطی به سیستم وستیبولا نیاز دارد. از مهمترین وظایف سیستم وستیبولار گوش در بدن می توان به این موارد اشاره کرد: 1.تعادل 2.تون عضلانی 3.حفظ پوسچر بدن 4.جهت یابی فضایی 5.هوشیاری 6.کنترل حرکات چشم
چه عواملی باعث ایجاد اختلالات وستیبولاردر انسان می شود؟
می توان گفت که وستیبولار در گوش، در واقع اختلالی در شنوایی می باشد که با وجود نشانه هایی می توان به وجود آن پی برد. باید گفت که سیستم وستیبولار می تواند در بدن انسان دستخوش تغییراتی شود. و این تغییرات در طول زمان باعث ایجاد اختلالات دهلیزی می شود که وجود آن می تواند باعث ایجاد مشکلاتی در افراد شده و سلامت آنها را تحت تاثیر قرار دهد. رایج ترین اختلالات وستیبولار گوش شامل سرگیجه موضعی پاروکسیسم (BPPV)، لابیرنتیت یا التهاب اعصاب دهلیزی، بیماری منییر و هیدروپسهای اندولنفاتیک ثانویه است. عواملی که می توانند این سیستم را تغییر دهند و سلامت را تهدید کنند عبارتند از:
- افزایش سن
- وجود برخی از بیماری ها
- در معرض برخی از صدمات قرار گرفتن (علل الخصوص صدماتی که بر سر فرد در حادثه ای وارد شده است)
علائم اختلال در سیستم وستیبولار
مشکلات مربوط به پردازش وستیبولار می تواند بسیاری از جنبه های زندگی روزمره را بسیار دشوار کند. کودکانی که دارای سیستم پردازش وستیبولار ناکارآمد هستند ممکن است نسبت به حرکت، واکنش کم یا بیش از حد نشان داده و به نظر میرسد که گاهی هر دو را نشان میدهند. هنگامی که یک کودک در سیستم وستیبولارگوش خود مشکل دارد، ممکن است بعضی از علائم زیر را نشان دهد:
- مشکل در حالت راست ایستادن و حالت صحیح هنگام نشستن روی میز
- مشکل در ردیابی اشیا با سیستم بینایی یا حرکت دادن چشم ها از یک نقطه به نقطه دیگر
- ناتوانی در کنترل توپ
- مشکل در خواندن، نوشتن، یا ریاضی
- تعادل ضعیف – ممکن است کودک بیشتر از سایر کودکان هم سن زمین بخورد.
- بیش فعالی و حواس پرتی
- وارونه نوشتن حروف
- داشتن چالش با ریتم و زمان حرکات
- تاخیر در بازیابی کنترل روده و مثانه
- ترس از پله برقی و آسانسور
- از بالا رفتن یا بازی های پرتحرک خودداری می کند.
اهمیت گوش و سیستم شنوایی برای افراد
برخلاف تصور رایج، گوش تنها وسیله شنوایی نیست، ارتباط آن با مغز پیچیده تر از آن چیزی است که مردم فکر می کنند. حفظ تعادل فرد، سلامت بینایی و … مربوط به سیستم گوش و شنوایی است. در نتیجه، بررسی تمام مواردی که ممکن است برای سلامت شنوایی خطرناک به نظر برسد، ضروری است. زیرا آسیب شنوایی می تواند علاوه بر سلامت شنوایی، زندگی شخصی افراد را نیز تحت تاثیر قرار دهد. مهم نیست در چه سنی هستید، کم شنوایی می تواند بر تمام جنبه های زندگی شما تأثیر منفی بگذارد و از آنجایی که سندرم وستیبولار می تواند خطری برای سلامت شنوایی تلقی شود، لازم است در اسرع وقت اقدامات لازم برای اصلاح آن انجام شود و وجود آن به عنوان یک موضوع جزئی یا موقت تلقی نشود.
کلام آخر
همانطور که در بالا ذکر شد، وستیبولار یک سیستم تعادلی بسیار مهم است که عملکرد آن به تمام فعالیت های روزانه ما بستگی دارد. از آنجایی که علل اختلالات در این سیستم بسیار متفاوت است و هر کدام درمان و راه حل خاص خود را دارد، در صورت مواجه شدن با علائم ذکر شده باید با پزشک متخصص (دکتر فرامرز معماری) مشورت کنید. ممکن است اتفاق بیفتد که با یک تغییر کوچک در سبک زندگی خود به راحتی به سبک زندگی عادی خود بازگردید یا نیاز به مداخلات پزشکی جدی تری داشته باشید. بدون شک برای پاسخ به این سوال که چگونه می توان وستیبولار را تشخیص داد، باید گفت که تست های متعددی برای تشخیص سطح وستیبولار وجود دارد که از جمله مهم ترین آن ها می توان به تست های شنوایی اشاره کرد.