چه عواملی باعث کاهش شنوایی در گوش میشود؟
عواملی که باعث کاهش شنوایی در گوش می شوند می تواند موارد مختلفی را شامل شود. مغز انسان برای پردازش اطلاعات دریافتی از هر دو گوش طراحی شده است. به عنوان مثال، مغز این امکان را دارد که منبع صدا را بر اساس اطلاعات هر دو گوش تعیین کند. وقتی فردی با یک گوش بشنود، مغز دیگر قادر به تشخیص جهت صدا نیست و مشکلاتی که فرد به دلیل کم شنوایی با آن مواجه می شود بستگی به درجه و شدت کم شنوایی دارد، هر چه کم شنوایی شدیدتر باشد، فرد با مشکلات بیشتری مواجه خواهد شد.
فرآیند شنوایی چگونه عمل می کند؟
برای درک بهتر کم شنوایی، باید فرآیند شنوایی را درک کنید. امواج صوتی از طریق مولکولهای هوا ارتعاشاتی ایجاد میکنند که میتوانند سیگنالهای الکتریکی را به مغز ارسال کنند، به گوش برسند، گوش را ارتعاش دهند و مغز با تفسیر دادههای دریافتی، فرآیند گوش دادن را کامل میکند. در محیط خلاء و بدون وجود اعصاب حسی در گوش، امکان انتقال صدا و دریافت داده های صوتی وجود ندارد. در این میان لاله گوش نقش دریافت امواج و انتقال آن به مجرای گوش را دارد. مایع داخل حلزون با برخورد ارتعاشات به ارتعاش در می آید و این ارتعاشات را به اندام های حسی گوش منتقل می کند. سلول های مو مانندی در حلزون گوش وجود دارد که با توجه به میزان ارتعاش سیگنال های مختلفی به مغز می دهد و می توان صداها را تشخیص داد.
علت کم شنوایی چیست؟
علل کم شنوایی آسیب به بخشی از گوش است. از دست دادن شنوایی و یا کاهش سطح شنوایی یکی از مشکلات رایجی است که می تواند افراد را در هر سنی تحت تاثیر قرار دهد. به طور کلی با افزایش سن، شنوایی کاهش می یابد و در برخی کشورها از هر سه نفر بین ۶۵ تا ۷۴ سال، یک نفر شنوایی خود را از دست می دهد. طبق آمار نیمی از افراد بالای 75 سال خوب نمی شنوند. در این میان سبک زندگی افراد نقش مهمی در حفظ سلامت شنوایی دارد. افرادی که به طور مکرر در معرض صداهای بلند و دود سیگار قرار می گیرند و همچنین افرادی که سابقه خانوادگی دارند، بیشتر از سایرین از کم شنوایی رنج می برند. در ادامه به علل های بروز کم شنوایی پرداختیم.
عوامل دیگری که خطر کم شنوایی را افزایش می دهند عبارتند از:
- بیماری مادرزادی
- بیماری قلبی
- فشار خون بالا
- سکته مغزی
- آسیب یا ضربه بهدلیل تصادف و جراحت
- دیابت کنترل نشده
- اوریون
- مننژیت
- عفونت گوش
- پارگی پرده گوش
- جرم گوش
- سابقه خانوادگی
- قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی
- تومورها
علل کم شنوایی در کودکان و نوزادان
دلایل زیادی برای کم شنوایی وجود دارد. 50 تا 60 درصد کاهش شنوایی در کودکان به دلایل ژنتیکی است. بقیه موارد کم شنوایی ناشی از عوامل غیر ژنتیکی و محیطی است. به عنوان مثال، 25٪ (یا بیشتر) از کاهش شنوایی در کودکان ناشی از مشکلات محیطی مانند عفونت در دوران بارداری یا مشکلات هنگام تولد است. گاهی اوقات دلایل ژنتیکی و مسائل محیطی برای کودک اتفاق می افتد و باعث کاهش شنوایی می شود. به عنوان مثال، برخی داروها می توانند باعث کاهش شنوایی در کودکان شوند، البته در کودکانی که جهش های ژنتیکی خاصی در ژن های خود دارند. حدود 70 درصد از افت شنوایی ناشی از جهش های ژنتیکی غیر سندرمی است. یعنی فرد علائم دیگری ندارد و فقط کم شنوایی دارد. تنها 30 درصد از کم شنوایی های ژنتیکی سندروم هستند، به این معنی که علاوه بر کم شنوایی، علائم و نشانه های دیگری نیز دارند. شایع ترین کم شنوایی ژنتیکی، جهش در ژن GJB2 است که مسئول ساخت پروتئین کانکسین 26 در حلزون گوش است که نقش مهمی در عملکرد حلزون گوش در تبدیل صدا به پیام های عصبی دارد. حدود 40 درصد از نوزادان با کم شنوایی ژنتیکی غیر سندرمی (یعنی بدون علائم غیر از کم شنوایی) ممکن است دارای جهش ژنتیکی GJB2 باشند.
برای جلوگیری از کم شنوایی چه کنیم؟
از قرار گرفتن در معرض سر و صدای بلند، ترقه، انفجار، صدای ماشین اجتناب کنید. سالی یک بار تست ادیومتری و تمپانومتری انجام دهید؛ تا از سیستم شنوایی خود مطلع شوید. هرگز چیزی را در گوش خود فرو نبرید. یکی دیگر از علل های کم شنوایی آسیب به سر است. مواظب باشید که ضربه به سرتان برخورد نکند و تصادف نکند. اگر در بستگان یا همسرتان فرد کم شنوایی دارید که به دلیل وراثت دارای کم شنوایی است، قبل از تصمیم گیری برای بچه دار شدن حتماً مشاوره و ارزیابی ژنتیک دریافت کنید. اگر در گوش یا سر خود صدای زنگ یا زنگ زدگی را تجربه کردید، حتما به یک متخصص گوش مراجعه کنید. هرگز به موسیقی با صدای بلند، تلویزیون، رادیو، تلفن همراه و غیره گوش ندهید.
تماس های تلفنی و گوش دادن به تلفن همراه را به حداقل برسانید. از داروهای اتوتوکسیک استفاده نکنید. اگر از عفونت گوش، سینوزیت و درد گوش رنج می برید، حتما به متخصص گوش، حلق و بینی (دکتر فرامرز معماری) مراجعه کنید. اگر عدم تعادل، دو بینی یا سایر علائم عصبی دارید، به پزشک مراجعه کنید. اگر جراحی قلب باز انجام داده اید، شنوایی خود را به طور مرتب چک کنید.اگر کم شنوایی دارید و به شما توصیه می شود از سمعک استفاده کنید، حتما این کار را انجام دهید زیرا اعصاب شنوایی شما فعال باقی می ماند. اگر به طور منظم آسپرین، ایبوپروفن و استامینوفن مصرف می کنید، حتما شنوایی خود را چک کنید.
مدیریت و درمان کاهش شنوایی گوش
پس از تعیین نوع و درجه کم شنوایی، پزشک می تواند درمان مناسب را برای مشکل شما در نظر بگیرد. برخی از این راه کار ها سیستم شنوایی را تقویت می کنند، برخی دیگر ناشنوایی را به طور کامل درمان می کنند. در اینجا راهکارهای درمان کم شنوایی را بررسی می کنیم. درمان های پزشکی برای کاهش شنوایی عبارتند از:
1. دستگاههای کمک شنوایی
سمعک نمونه هایی ازدستگاه کمک شنوایی هستند که می توانند برای بازیابی شنوایی استفاده شوند. این دستگاه با قرار دادن آن روی گوش یا داخل آن صدا را تقویت می کند. امروزه پزشکان متخصص می توانند با قرار دادن کاشت حلزون در گوش داخلی کم شنوایی را درمان کنند.
2. توانبخشی شنوایی
با کمک این نوع درمان روانشناختی فرد می تواند بر مشکل کم شنوایی غلبه کند و از سمعک استفاده کند. همچنین، با لب خوانی و آموزش سیگنال بصری از یک درمانگر، می توانید روابط بهتری با افراد دیگر ایجاد کنید.
3. دستگاههای شنود
دستگاه های خاصی وجود دارد که گوش دادن به تلویزیون، تلفن، رادیو و رایانه را برای افراد ناشنوا یا کم شنوا آسان می کند.
4. داروها
اگر کم شنوایی فرد به دلیل عفونت باشد، پزشک آنتی بیوتیک تجویز می کند. کورتیکواستروئیدها برای سلول های موی حلزونی که به دلیل قرار گرفتن در معرض صداهای بلند ملتهب شده اند نیز تجویز می شود.
5. جراحی
در موارد حاد کم شنوایی، پزشک متخصص جراحی کاشت حلزون گوش، برداشتن تومورها، حذف نقایص مادرزادی و عفونت های مزمن گوش را انجام می دهد.