کاشت ساقه مغز شنوایی چیست؟
کاشت ساقه مغز شنوایی (Auditory brainstem implants) یک تکنیک جدید است که امروزه توسط متخصصان مغز و اعصاب برجسته داخلی و خارجی انجام می شود. این روش برای افرادی استفاده می شود که عصب شنوایی آنها مشکل دارد یا از دست رفته است. لازم است بدانید که این عمل دشواری ها و پیچیدگی های خاص خود را دارد و برای انجام آن نباید به هر مرکز یا متخصصی مراجعه کرد. ساقه مغز ساختاری است که مخ را به مخچه و نخاع متصل می کند و مسئول کنترل و تنظیم عملکردهای حیاتی بدن است. به گفته دکتر فرامرز معماری کاشت ساقه مغز نوع خاصی از جراحی است که برای درمان بیماری ها و مشکلات شنوایی استفاده می شود. این روش جراحی علاوه بر جدید و پیشرفته بودن، به تخصص زیادی نیاز دارد که در بسیاری از کشورها امکان پذیر نیست. هدف از انجام این کار تنظیم حس شنوایی بیمار است؛ که گاهی اوقات می تواند اثرات متفاوتی بر حواس پنج گانه مانند بویایی، بینایی و غیره داشته باشد.
منظور از ساقه مغز چیست؟
ساقه مغز بخشی از مغز است که نخاع را به مغز متصل می کند و بخشی از سیستم عصبی مرکزی (CNS) محسوب می شود. ساقه مغز نقش حیاتی در برخی از عملکردهای غیر ارادی بدن مانند کنترل ضربان قلب، تنفس، فشار خون، کنترل فعالیت دستگاه گوارش و کنترل بسیاری از عملکردهای مغز ایفا می کند. از آنجا که ساختارهای عصبی مهم در این بخش کوچک از سیستم عصبی متمرکز شدهاند، حتی آسیبهای مغزی کوچک نیز میتوانند تأثیرات عمیقی داشته باشند. اختلالات گفتاری، اختلالات دهلیزی، هوشیاری غیرطبیعی، دیسفاژی و اختلالات تنفسی نمونه هایی از پیامدهای احتمالی اختلالات ساقه مغز هستند. چنین اختلالاتی می تواند در اثر تروما، تومورها، سکته مغزی، عفونت ها و دمیلیناسیون (مولتیپل اسکلروزیس یا ام اس) ایجاد شود. برخی از کارشناسان از دست دادن کامل عملکرد ساقه مغز را معادل مرگ مغزی می دانند. ساقه مغز از سه قسمت زیر تشکیل شده است:
- مغزمیانی یا مزونسفال (Mesencephalon)
- پل مغزی (Pons)
- بصلالنخاع (Medulla Oblongata)
کاشت ساقه مغز چیست؟
در برخی موارد کم شنوایی مادرزادی عمیق، روش های کاشت ایمپلنت عصب شنوایی یک گزینه درمانی مناسب نیست. معمولاً این شرایط شامل افرادی می شود که بدون عصب شنوایی به دنیا می آیند و به شدت ناشنوا هستند. به گفته دکتر فرامرز معماری بهترین جراح گوش کشور، کاشت شنوایی مخصوص کودکانی که عصب شنوایی ندارند را می توان با روش های نوین جراحی مغز و اعصاب به طور مستقیم در ساقه مغز قرار داد. قرار دادن ایمپلنت در ساقه مغز مستقیماً مسیرهای شنوایی در ساقه مغز را تحریک می کند و در واقع عصب شنوایی و گوش داخلی را دور می زند. ایمپلنت های ساقه مغز در ابتدا برای بیماران مبتلا به نوروفیبروماتوز نوع 2 و تومورهای شوانوم شنوایی ساخته شدند. اما امروزه علاوه بر افرادی که دارای تومورهای مغزی هستند که به عصب شنوایی آسیب می رساند، الکترودهای ساقه مغز در افرادی که دارای اختلالات شنوایی مادرزادی هستند نیز کاشته می شود.
کاشت ساقه مغز شنوایی
کاشت ساقه مغز شنوایی (ABI)، یک گزینه درمانی برای افراد مبتلا به کم شنوایی حسی عصبی است. برخلاف کاشت حلزون، کاشت ساقه مغز شنوایی گوش داخلی شما را به طور کامل دور می زند و عصب شنوایی را تحریک می نماید. برای کسانی که کاندید کاشت حلزون نیستند، مانند کسانی که عصب شنوایی آنها به درستی کار نمی کند، کاشت شنوایی ساقه مغز می تواند گزینه خوبی باشد. کاشت ساقه مغز شنوایی اغلب برای افراد مبتلا به نوروفیبروماتوز نوع 2 (NF2) که تومورهای غیر سرطانی روی عصب شنوایی دارند توصیه می شود. گاهی کاشت برای افرادی که دارای تفاوت های ساختاری در گوش داخلی هستند نیز پیشنهاد می شود.
مزایای کاشت ساقه مغز شنوایی
نتایج کاشت ساقه مغز شنوایی در بین گیرندگان بسیار متفاوت است. برخی از مزایای احتمالی آن در زیر ذکر شده است:
1.آگاهی حسی از صداهای محیطی
اکثر افرادی که کاشت های ساقه مغز دارند، کم شنوایی یا ناشنوایی کامل دارند.انجام این کار ممکن است به درک صداهای محیطی کمک کنند.
2.بهبود لب خوانی
کاشت ساقه مغز شنوایی می توانند شما را به تشخیص صداهای محیطی کمک کنند. ترکیب لب خوانی و این عمل باعث بهبود یخشیدن درک مطلب می شود.
3.فهم گفتار
کاشت شنوایی در ساقه مغز می تواند به درک گفتار حتی بدون لب خوانی کمک کند. به ویژه، می تواند به افراد کمک کند تا ریتم و زیر و بم گفتار را دنبال کنند.
مراقبتهای کاشت ساقه مغز شنوایی
یکی از مهم ترین مسائلی که در این زمینه باید به آن توجه شود، مراقبتهای بعد از کاشت است. پس از جراحی و پایان دوره نقاهت بیمار همواره آموزش های ویژه ای برای درک بهتر شنوایی وی برگزار می شود تا تا بتواند صداهای اطراف را به بهترین شکل ممکن تفسیر کند و سپس با دیگران گفتگو کند.دانستن این نکته ضروری است که درک گفتار پس از کاشت ساقعه مغز را نمی توان با روش هایی مانند استفاده از سمعک مقایسه کرد و فرد مزایای بالاتری پس از انجام آن خواهد داشت. علاوه بر این، پیوند کاشت ساقه مغز خود یک جراحی حرفه ای و میکروسکوپی مغز است که به گفته دکتر فرامرز معماری زمان بر، آهسته و نیاز به دقت و حوصله زیادی دارد. مانند سایر جراحی های مغز و اعصاب، در طی بیهوشی عمومی، بیمار باید پس از عمل یک شب در بخش مراقبت های ویژه بماند تا ثبات علائم حیاتی را کنترل شود. سپس به بخش عادی منتقل می شود و با تشخیص جراح مغز و اعصاب در اسرع وقت ترخیص می شود.
سخن پایانی
در این عمل به جای تحریک اعصاب شنوایی هسته های شنوایی تحریک می شوند و فرد ناشنوا می تواند پس از عمل با استفاده از ترکیب لب خوانی و گوش دادن با دیگران ارتباط برقرار کند. این عمل در بیماران بدون ساختار گوش داخلی، حلزون گوش و عصب شنوایی و همچنین در صورت ناشنوایی ناشی از قطع عصب شنوایی در اثر عمل و یا در صورت تومور مغزی انجام می شود. در این موارد، کاشت حلزون نمی تواند کمک کند زیرا عصب شنوایی آسیب دیده است، بنابراین از ABI برای تحریک مستقیم بخش مرکزی شنوایی با دور زدن عصب شنوایی استفاده می شود. این عمل بر روی بیمارانی انجام می شود که تجربه شنوایی دارند اما شنوایی خود را از دست داده اند و می توانند صحبت کنند. بنابراین اگر فردی بر اثر تصادف ناشنوا شد، می توانیم از طریق کاشت حلزون او را به زندگی عادی برگردانیم؛ ولی کاشت ساقه مغز برای افراد ناشنوا است که پس از یادگیری زبان و در سنین بالاتر از کودکی ناشنوا می شوند.